Co jedzą jeże?

Na ilustracjach czy rysunkach dzieci przedstawiających jeże często można zauważyć jabłka. Jednak okazuje się, że te małe ssaki są drapieżnikami, a więc owoce nie są podstawą ich diety. Warto dowiedzieć się, co można im podawać, gdyż często pojawiają się w przydomowych ogrodach.

Jeże w Polsce – co o nich wiemy?

Jeże, czyli małe ssaki żerujące w nocy, można spotkać na terenie całej Polski. W naszym kraju żyją dwa gatunki: Jeże wschodnie oraz europejskie. Co ciekawe, zwierzęta te zamieszkują także Azję, Nową Zelandię i Afrykę, ale nie zobaczymy ich w Ameryce. Ich charakterystyczną cechą są igły, może być ich nawet 6000 – 8000 na całym ciele, mają długość ok. 2 cm. Tak naprawdę są to zmodyfikowane włosy, wypełnia je powietrze, a końce są ostre. Choć jeże są małe, w naszym kraju uznaje się je za największe ssaki owadożerne. Ważą one średnio 800 – 1200 g, a długość ich ciała to 13,5 – 26,5 cm. Kolce pokrywają grzbiet jeża, na brzuchu można zauważyć futerko w biało-szarym kolorze. Ma on też zaokrąglone uszy, niewielkie oczy i krótki ogonek (jego długość wynosi 20 mm).

W chwili zagrożenia jeż potrafi nastroszyć swoje igły, co jest możliwe dzięki jego układowi mięśniowemu. Jednocześnie zwierzę zwija się w kłębek, wówczas nie widać jego pyszczka i nóg, dlatego drapieżnik nie może zrobić mu krzywdy (jeśli spróbujemy dotknąć zwiniętego w kłębek jeża, poczujemy ukłucie).

Na co dzień jeże są bardzo spokojnymi samotnikami, w pary łączą się tylko w okresie godowym. To zwierzęta, które dobrze się wspinają i pływają, a w ciągu jednej nocy mogą pokonać dystans nawet do 2 km. W dzień nie są one aktywne, wychodzą z kryjówki dopiero po zapadnięciu zmroku. Podczas godów jeż może zachowywać się nerwowo, nierzadko syczy, pluje i gryzie. Ciąża tych ssaków trwa ok. 5 tygodni, samica przeważnie rodzi 1 – 9 młodych. Już po urodzeniu mały jeż ma kolce, ale początkowo są one miękkie. W naturalnych warunkach zwierzęta żyją ok. 6 lat. W październiku zapadają one w sen zimowy, a jako schronienie wybierają norki pod konarami drzew lub stertą liści. Jeż w ogrodzie to dla wielu osób zaskoczenie, ale też powód do radości. Dawniej uważano, że przynosi on szczęście, dlatego chętnie go dokarmiano, jeśli pojawił się na posesji. Obecnie także nie powinno się wyganiać jeży z okolic domu, ponieważ jest to gatunek objęty ochroną. Warto im pomagać i dokarmiać w okresie od wiosny do jesieni, ale trzeba zwrócić uwagę na to, co zostawiamy w miseczkach.

Czym żywi się jeż?

Dorosłe jeże żywią się tym, co znajdą, głównie owadami, ślimakami oraz robakami. W ich diecie pojawiają się także warzywa, owoce, grzyby, a nawet ptasie jaja i płazy. To jedyne ssaki, które mogą zjeść ropuchę bez żadnych konsekwencji, gdyż są odporne na działanie jej jadu. Ponadto jeżom zdarza się polować na żmije i inne jadowite węże, a w walce z takim przeciwnikiem pomagają im ostre kolce. Jednak bardzo często giną one na drogach pod kołami samochodów, ponieważ wabi je zapach padliny.

W ciągu doby dorosłe osobniki zjadają do 150 g pokarmu, ciężarne samice potrzebują go nieco więcej. Co je jeż tuż po urodzeniu? Ponieważ należy on do ssaków, początkowo żywi się mlekiem matki. Później jego dieta wygląda podobnie jak rodziców, ale słabo rozwinięty układ pokarmowy może mieć problemy z trawieniem orzechów, surowego mięsa czy nasion. Czy jeże jedzą myszy i inne, równie małe gryzonie? Okazuje się, że niektóre zwierzęta rzeczywiście się nimi żywią, niekiedy szukają też piskląt ptaków.

Czym karmić jeża w ogrodzie?

Każdy z nas powinien wiedzieć, czym dokarmiać jeże, kiedy pojawią się w ogrodzie, bo zły dobór pokarmu może przyczynić się do pogorszenia ich kondycji zdrowotnej. Jednym z najczęstszych błędów jest wystawianie zwierzętom miseczki z mlekiem. Po jego wypiciu u jeży mogą pojawić się poważne dolegliwości ze strony układu trawiennego, ponieważ nie tolerują one laktozy. Lepszym rozwiązaniem jest ustawienie naczynia ze świeżą wodą. Jednak trzeba pamiętać, że nie może być ona nalana prosto z kranu, gdyż ma za dużo chloru. Lepszym wyborem jest niegazowana, źródlana woda z butelki, ewentualnie przefiltrowana w specjalnym dzbanku. Jeżeli zdecydujemy się na karmienie jeża, warto zbudować mu karmnik. Należy ustawić obok siebie dwie cegły, ułożyć na nich deskę, a następnie przykryć ją dwiema kolejnymi cegłami. To da nam pewność, że do środka nie przedostaną się inne, większe zwierzęta. Odpowiedni pokarm dla jeża żyjącego w ogrodzie to m.in. rozdrobniona wołowina, zmielony kurczak, rodzynki oraz orzeszki ziemne. Osoby mające w domu kota mogą też umieścić w karmniku mokrą karmę swojego pupila (zaleca się, aby miała ona temperaturę pokojową). Jeżeli postanowimy podać zwierzętom warzywa, powinniśmy je najpierw ugotować lub zetrzeć na tarce. W wielu sklepach dostępna jest także specjalna karma dla jeża, która zapewni mu właściwą ilość niezbędnych witamin i minerałów. Można dodać do niej niewielką ilość oleju roślinnego oraz płatków owsianych.

Zimowanie jeży

Wolnożyjących jeży nie należy dokarmiać przez cały rok. Nie powinniśmy zostawiać dla nich pokarmu w szczególności późną jesienią, ponieważ jest to czas, kiedy muszą rozpocząć przygotowania do zimowego snu. Jednak nie oznacza to, że w okresie jesieni i zimy trzeba całkiem zapomnieć o jeżach. Możemy pomóc im w inny sposób, np. zostawiając w bezpiecznym miejscu stertę gałązek, kawałków drewna lub niezgrabione liście. Zwierzęta mogą wykorzystać je jako materiał do zbudowania ciepłego schronienia. Jeśli w ogrodzie pojawią się małe jeże, należy uważnie je obserwować. Nasza interwencja jest konieczna głównie w sytuacji, kiedy maluchy są same i nie otwierają jeszcze oczu. Wówczas powinniśmy zabezpieczyć je w pudełku i przewieźć do miejsca, gdzie uzyskają pomoc, np. specjalnego ośrodka (nie mają dużych szans na przeżycie, jeśli zostaną same). Specjaliści dobrze wiedzą, co jedzą małe jeże i w jaki sposób należy im pomagać, aby później mogły wrócić do swojego naturalnego środowiska.

Czy warto dokarmiać wolnożyjące jeże?

Wolnożyjące jeże to małe, ale bardzo pożyteczne zwierzęta, dlatego warto o nie zadbać, jeśli pojawią się w naszym ogrodzie. Pomogą one w pozbyciu się szkodników niszczących rabaty, m.in. ślimaków. Ponadto jeże usuwają padlinę niewielkich zwierząt (w tym gryzoni). To ssaki objęte ścisłą ochroną, dlatego powinniśmy o nie dbać. Bez naszej pomocy mogą sobie nie poradzić, zwłaszcza że na skutek m.in. rozbudowy miast stopniowo tracą swoje naturalne środowisko do życia. Jeśli w ogrodzie lub podczas spaceru spotkamy rannego, pogryzionego czy dziwnie zachowującego się jeża, powinniśmy zareagować i przetransportować go do specjalisty, który zapewni mu fachową pomoc. Jest to konieczne również w przypadku zwierząt wyraźnie osłabionych i wychudzonych. Na szczególnie duże niebezpieczeństwo narażone są osobniki, które pozostają aktywne w okresie zimowym. Zazwyczaj są to jeże urodzone późnym latem, które ze względu na nieprawidłowy wiek oraz wagę nie mogą wejść w stan hibernacji. Zapewnienie im opieki pozwoli na prawidłowy rozwój i powrót do swojego środowiska wiosną.

Co jedzą jeże domowe?

Jeże domowe, inaczej pigmejskie, to coraz bardziej popularne zwierzęta hodowlane. Podobnie jak ssaki żyjące na wolności (takie jak jeż leśny), nie są aktywne w dzień, stają się aktywne dopiero po zmroku. Doświadczeni hodowcy radzą, aby podawać swoim pupilom dobrej jakości karmę dla kotów z dodatkami, przykładowo larwami owadów, dżdżownicami czy mącznikami. Dobrym wyborem jest też odżywczy pokarm dla jeży dostępny w sklepach zoologicznych, zapewniający odpowiednią ilość witamin oraz minerałów. Najważniejsze jest to, aby dieta zwierzęcia była bogata w białko i uboga w tłuszcze. Co pewien czas możemy podawać domowym jeżom ugotowane na twardo jajko, truskawki, melony, jabłka i gruszki, jak również drobno pokrojone mięso (jednak nie może to być wołowina). Woda do picia powinna być w miseczce, poidełko może przyczynić się do zniszczenia ząbków zwierzęcia.

Dbanie o właściwy pokarm dla domowego jeża to nie wszystko. Trzeba też zapewnić mu odpowiednie warunki do życia. Do tego potrzebna jest klatka lub terrarium o powierzchni minimum 1 m2. Zwierzę powinno mieć do dyspozycji dużo wolnej przestrzeni oraz kołowrotek, w którym może aktywnie spędzać czas nocą. Jako bezpieczne miejsce dla jeża dobrze sprawdzają się klatki dla chomika, tego typu modele w większości są przystosowane do hodowli innych gryzoni i małych ssaków. Co ważne, zwierzę musi mieć zapewnioną temperaturę na poziomie 22 – 24 st. C. Przydatna może okazać się kuweta dla jeża, niektóre ssaki szybko uczą się, jak z niej prawidłowo korzystać. Taka toaleta ułatwia zachowanie czystości w klatce.